Dolegliwości ze strony układu pokarmowego dotykają większość kobiet ciężarnych, dlatego brak apetytu w ciąży nie jest niczym wyjątkowym. Brak łaknienia często pojawia się w pierwszych jej tygodniach razem z nudnościami i wymiotami. Jakie są przyczyny zmniejszenia apetytu u przyszłych mam i jak sobie z nim radzić? Czy niechęć do jedzenia w ciąży powinna być przyczyną zmartwień?
Co znajdziesz w tym artykule:
Brak apetytu w ciąży – czy warto się martwić?
Wiele kobiet boryka się z dolegliwością, jaką jest brak apetytu na początku ciąży. Pierwsze tygodnie zwykle są trudne, gdyż organizm zmienia diametralnie swój tryb działania na ciążowy, czego wyrazem są pojawiające się problemy z brakiem łaknienia, nudności czy wymioty.
Zazwyczaj nie należy się martwić brakiem apetytu, czy nawet niewielkim spadkiem wagi w ciąży, o ile badania ciężarnej są prawidłowe, a USG dziecka również wskazują na jego właściwy rozwój.
Jeśli brak apetytu u ciężarnej jest dolegliwością, która nie ustępuje przez dłuższy okres, dodatkowo towarzyszą jej całodzienne nudności oraz wymioty, konieczna jest wnikliwa samoobserwacja. Gdy taki stan przedłuża się, co skutkuje chudnięciem, osłabieniem czy, należy zgłosić się do lekarza prowadzącego ciążę. Na własną rękę nie wolno zażywać żadnych leków przeciwwymiotnych ani preparatów ziołowych.
W pierwszych tygodniach ciąży zapotrzebowanie kaloryczne wzrasta minimalnie, o 0,35 MJ/dobę (85 kcal/dobę) w I trymestrze ciąży. Większe zapotrzebowanie energetyczne jest w II i III trymestrze ciąży, wzrasta odpowiednio o 1,2 MJ/dobę (285 kcal/dobę) w II i o 2,0 MJ/dobę (465 kcal/dobę) w III trymestrze. Zbyt wysoka i zbyt niska masa ciała przyszłej matki sprawia, że ciąża jest traktowana jako ciąża wysokiego ryzyka. Nieustępujący brak apetytu wydaje się bardziej niebezpieczny dla kobiety z niedowagą niż nadwagą. Płód czerpie potrzebne składniki odżywcze z organizmu matki, przez co kobieta z niskim BMI przed poczęciem nie powinna chudnąć w pierwszych tygodniach ciąży.
Ciąże kobiet niedożywionych są narażone na takie powikłania jak nieprawidłowy rozwój łożyska, a nawet wady rozwojowe u dziecka, czy poronienie. Częściej dochodzi również do wewnątrzmacicznego zahamowania wzrostu płodu, czyli IUGR.
Brak apetytu na początku ciąży – przyczyny
Na początku ciąży następują intensywne zmiany w układzie hormonalnym kobiet, zwiększa się poziom progesteronu, estrogenu oraz wydzielana jest gonadotropina kosmówkowa, produkowana przez zarodek, a później przez łożysko. Jednocześnie dają się we znaki pierwsze dolegliwości, jak brak apetytu, nudności czy wymioty. Uznaje się, że na początku ciąży to hormony odpowiadają w dużej mierze za zmniejszenie łaknienia.
Dodatkowo nudności mogą stanowić odruch obronny organizmu przed pokarmami, które mogą zagrozić ciąży.
Czasem ustąpienie nudności sprawia, że apetyt wraca, dlatego warto jeszcze przed wstaniem z łóżka zjeść np. krakersa, aby pobudzić żołądek do pracy.
Co powoduje brak apetytu w ciąży w 3 trymestrze?
Brak apetytu w 8., czy w 9. miesiącu ciąży, lub przed samym rozwiązaniem nie jest już związany ze zmianami hormonalnymi, przynajmniej rzadko się to zdarza. Jednak trzeci trymestr to oczekiwanie na poród, a oczekiwaniu towarzyszą różne emocje. Lęk, strach i obawa przed rozwiązaniem i początkiem macierzyństwa może sprawić, że kobieta nie będzie miała ochoty na jedzenie. Szczególnie problem dotyczy osób, które są uczuciowe i bardzo wrażliwe.
Brak łaknienia przed porodem czasem jest związany z np. występowaniem uczucia zgagi czy wzdęciami, nasilonymi w trzecim trymestrze ciąży. Zmiany anatomiczne w jamie brzusznej, ucisk żołądka, jelit i zmiana pracy całego układu pokarmowego nasilają brak apetytu u ciężarnych. Czy niechęć do jedzenia pod koniec ciąży jest niebezpieczna dla przyszłej mamy i jej dziecka? Raczej nie, szczególnie jeśli ciężarna odpowiednio się nawadnia i czuje się dobrze.
Osłabienie i brak apetytu w ciąży – jak sobie radzić?
Jeśli brak apetytu u ciężarnych jest spowodowany przez nudności, warto spróbować herbaty z kawałkami imbiru, który działa przeciwwymiotnie i stabilizuje pracę żołądka. Dodatkowo wzmaga apetyt i zmniejsza wzdęcia, jeśli te występują.
W ciągu dnia warto spożywać nawet 6-7 małych posiłków, zamiast 4-5. To sprawi, że żołądek nie będzie musiał jednorazowo radzić sobie z dużą ilością pokarmu, a liczba kalorii, jaką powinna spożyć kobieta, zostanie zachowana. Ten sposób jedzenia jest korzystny również dla całego układu trawiennego na czas ciąży, gdyż pozwala na mniejsze obciążenie jelit i minimalizuje dolegliwości trawienne, jak wzdęcia czy zaparcia.
Podczas tworzenia codziennego jadłospisu należy zadbać, aby w diecie ciężarnej, która zmaga się z brakiem apetytu, znajdowały się wartościowe produkty spożywcze oraz przekąski. Nawet jeśli kobieta nie jest w stanie zjeść odpowiedniej ilości jedzenia, dobrze, jeśli te posiłki, które da radę spożyć, będą w jak największym stopniu odpowiadać na potrzeby organizmu.
By uniknąć odwodnienia, warto pić wodę często i małymi łykami.
Posiłki powinny być atrakcyjne wizualnie, z ograniczeniem uciążliwych zapachów. Dobrze, jeśli będą lekkostrawne, to ułatwi pracę układu trawiennego.
Gdy apetyt w ciąży nie pojawia się przez dłuższy czas, kobieta traci na wadze i czuje się coraz gorzej – konieczna jest konsultacja z lekarzem, gdyż taki stan może zagrozić zdrowiu matki i dziecka.
- Połocka-Molińska M., Plagens-Rotman K., Pawlak M.: Wpływ masy ciała matki na przebieg ciąży, porodu oraz stan noworodka. Polski Przegląd Nauk o Zdrowiu, 2017, 4(53), 450-461.
- Wendołowicz A., i in.: Żywienie kobiet w okresie ciąży. Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 2014, 20(3), 341-345.
- Muchacka R., Kukla M.: Odżywianie kobiet w czasie ciąży. Prace Naukowe WSZiP, 2017, 42(3), 61-73.