Niemowlęta mają duże zapotrzebowanie na płyny, a ich niedobór może prowadzić do zaparcia. Gdy niemowlę nie jest karmione piersią to przyrządzając mleko modyfikowane należy przestrzegać właściwych proporcji mleka w proszku i wody. Zbyt duża ilość proszku w stosunku do wody może prowadzić do zaparcia. Warto pamiętać, że w pierwszym półroczu życia dziecka jego pragnienie pokryte jest przez mleko (z piersi lub z butelki)zaś w drugim półroczu najlepszym sposobem na gaszenie pragnienia jest podawanie dziecku wody. Najkorzystniejszym wyborem będzie woda źródlana albo naturalna woda mineralna niskozmineralizowana, niskosodowa, niskosiarczanowa, najlepiej butelkowana i z atestem². Ponadto każdy rodzic powinien pamiętać, że przed ukończeniem 12. miesiąca życia dziecko nie powinno pić soków owocowych³.

²Poradnik karmienia piersią według zaleceń Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci, Fundacja NUTRICIA, Warszawa, 2021.

³Szajewska H. i wsp. Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci, Standardy Medyczne Pediatria 2021; 18: 805-822.

Alergia pokarmowa to niewłaściwa reakcja układu odpornościowego na białka pochodzące z żywności. Alergia może być nabyta lub wrodzona, czyli odziedziczona po rodzicach. Każde białko może być powodem alergii, jednak zazwyczaj źródłem alergii pokarmowych u najmłodszych są: mleko krowie i produkty mleczne, jaja kurze, ryby, soja, orzechy oraz gluten (ten ostatni składnik może być również przyczyną celiakii).

Pamiętaj!

• Przy wprowadzeniu pokarmów uzupełniających – korzystaj ze schematu żywienia niemowląt⁴. Nie ma podstaw do tego, aby opóźniać wprowadzanie potencjalnie alergizujących produktów do diety dziecka. Można je wprowadzać w tym samym czasie, co inne produkty.
• Reakcje, jakie mogą wystąpić po podaniu alergenu, to: wymioty, ulewanie, biegunka, kolka, wzdęcia, bóle brzuszka, pokrzywka na skórze, atopowe zapalenie skóry, obrzęk warg, trudności z oddychaniem, katar czy świszczący oddech. Objawy mogą wystąpić zarówno bezpośrednio po spożyciu danego pokarmu, jak i pojawić się w ciągu kilku godzin, dni lub nawet tygodni po jego wprowadzeniu. Ustępują po wyeliminowaniu konkretnego produktu z diety.

Nie każda niepożądana reakcja oznacza alergię pokarmową. Niektóre z objawów mogą wynikać z niedojrzałości przewodu pokarmowego. Różnicowaniem przyczyn wystąpienia dolegliwości zawsze powinien zająć się lekarz pediatra⁵.

⁴Tamże.

⁵Szajewska H., Horvath A. Żywienie i leczenie żywieniowe dzieci i młodzieży, Medycyna Praktyczna, Kraków, 2017.

Inna konsystencja pokarmów sprawia, że kupka niemowlęcia staje się twardsza, a wypróżnianie następuje rzadziej niż podczas wyłącznego karmienia mlekiem mamy.

Dziecko podczas zaparcia może mieć mniejszy apetyt, twardy i nadmiernie wzdęty brzuszek, a samo wypróżnianie może sprawiać mu trudność.

Przyczyną zaparcia może być zbyt mała ilość płynów w diecie, a także niewielka ilość błonnika w podawanych pokarmach.

Błonnik można znaleźć w warzywach (np. w brokule, fasolce, grochu, czy w szpinaku), owocach (np. w śliwkach świeżych i suszonych, brzoskwiniach, morelach i gruszkach), produktach zbożowych (np. w kaszkach, szczególnie pełnoziarnistych), a także w niektórych mlekach modyfikowanych.

Istnieją również produkty, które mogą powodować zaparcie. To m.in. ryż, banany, marchewka czy borówki.

Należy również zwrócić uwagę na podawanie maluszkowi odpowiedniej ilości płynów. Dzieciom do ukończenia 1. roku życia nie należy podawać soków – zalecane jest podawanie do picia wody⁶. Jeśli mama nie karmi piersią i dziecko jest karmione mlekiem modyfikowanym, należy przestrzegać właściwych proporcji mleka w proszku i wody. Do innych przyczyn zaparcia można również zaliczyć niską aktywność ruchową dziecka. Pomocna przy tej dolegliwości może okazać się gimnastyka nóżek (zginanie w kolankach) lub masaż brzuszka.

⁶Szajewska H. i wsp. Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci, Standardy Medyczne Pediatria, 2021, 18: 805-822.

Czy wiesz, że sporo informacji na temat zdrowia maluszka daje stan uformowania jego stolca? Do oceny kału wykorzystuje się tzw. skalę bristolską, która umożliwia klasyfikację kupki na siedem grup – według kształtu i konsystencji. Dzięki niej rodzice otrzymują wskazówkę, czy problemy z brzuszkiem związane są np. z zatwardzeniem (pojedyncze zbite grudki kupki), biegunką (łatwo wydalane, miękkie drobiny kału), czy infekcją bakteryjną (wodnisty stolec)⁷. Warto pamiętać, że o ile zatwardzenie lub biegunka mogą wynikać ze sposobu żywienia, kupka w postaci cieczy wymaga konsultacji z lekarzem pediatrą. Dowiedz się więcej na temat skali bristolskiej.

⁷Lewis S. J., Heaton K. W. (Abstract) Stool form scale as a useful guide to intestinal transit time. Scandinavian Journal of Gastroenterology, 1997, 32:9: 920-924.

Kolka niemowlęca to silny, nagły ból brzuszka spowodowany skumulowaniem gazów w jelitach. Przyczyną kolki jest niedojrzałość motoryczna jelit, niedojrzała flora bakteryjna lub niewłaściwa technika karmienia niemowlęcia. Najczęściej jest to dolegliwość przejściowa – pojawia się ok. 2. tygodnia życia i zazwyczaj ustępuje poniżej 5. miesiąca życia. Objawy bólu łączą się zwykle z płaczem i rozdrażnieniem, a brzuszek dziecka jest wtedy twardy i wzdęty. Zazwyczaj kolka pojawia się w godzinach popołudniowych i wieczornych.

Sposobem na kolkę są: masaż brzuszka, delikatne kołysanie, ciepły okład na brzuszku, ciepła kąpiel oraz układanie dziecka na brzuszku na klatce piersiowej, przy jednoczesnym masażu plecków.

Należy również zwrócić uwagę na odpowiednią pozycję do karmienia, a w przypadku dzieci niekarmionych piersią – odpowiednio dobrany smoczek. Ponadto dobrze przyjrzeć się rytmowi karmień – właściwie odczytywać oznaki głodu i unikać przekarmiania dziecka.

WAŻNE: Jeśli problem kolki będzie narastał i związany będzie m.in. z nasilającymi się wymiotami, objawami skórnymi i/lub z układu oddechowego, rodzinnym wywiadem w kierunku alergii czy zahamowaniem wzrastania – należy skonsultować się z lekarzem pediatrą, który doradzi, co zrobić w takiej sytuacji⁸.

⁸Albrecht P. i wsp. Stanowisko grupy ekspertów w sprawie stosowania żywności specjalnego przeznaczenia medycznego w terapii zaburzeń czynnościowych przewodu pokarmowego u niemowląt, Pediatria po Dyplomie 2020;24(5):23-32.

Ulewanie najczęściej pojawia się u niemowląt karmionych mlekiem (zarówno tych karmionych piersią, jak i mlekiem modyfikowanym). Jest ono zjawiskiem fizjologicznym, które wynika z niedojrzałości przewodu pokarmowego. Zdarza się również, że dolegliwość ta występuje podczas jednorazowego zjedzenia zbyt dużych ilości pokarmu.

Jeśli obawiasz się, że Twoje dziecko nadmiernie ulewa i nie jest to zjawisko fizjologiczne, warto skonsultować się z pediatrą. Stwierdzone przez lekarza ulewanie to jeden z powodów, dla których z pomocą specjalisty warto wprowadzić interwencję żywieniową z wykorzystaniem produktów z grupy żywności specjalnego przeznaczenia medycznego. Takie rozwiązanie, dzięki właściwie dobranemu preparatowi żywieniowemu – pomoże maluchowi uporać się z nieprzyjemnym problemem.