- BebiKlub »
- Akademia Zdrowego Brzuszka »
- Maluch po 1. roku życia »
- Pysznie, różnorodnie i wartościowo – poznaj kluczowe zasady komponowania diety rocznego dziecka
Pysznie, różnorodnie i wartościowo – poznaj kluczowe zasady komponowania diety rocznego dziecka
Brzuszek roczniaka, choć wciąż jest mały, ma naprawdę wielkie wymagania. Właśnie dlatego prawidłowe żywienie rocznego dziecka może być dla jego rodziców nie lada wyzwaniem. Intensywny rozwój malucha i zwiększona aktywność powodują, że potrzebuje on znacznie więcej niektórych składników odżywczych, np. witaminy D i żelaza, niż jego rodzice ¹. Z tego powodu jego dieta powinna różnić się od jadłospisu starszych członków rodziny i w pełni odpowiadać na potrzeby młodego organizmu. Jak ułożyć dietę rocznego dziecka, aby była odpowiednio zbilansowana oraz różnorodna i nie zgubić się w gąszczu informacji? Podpowiadamy!
¹W przeliczeniu na kg masy ciała zgodnie z: Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie pod red. M. Jarosz i in. NIZP-PZH, 2020.
Dieta dziecka a wspieranie jego rozwoju
1000 pierwszych dni życia to czas niezwykle intensywnego rozwoju dziecka. To czas uczenia się nowych rzeczy, ale także dynamicznego dojrzewania młodego organizmu. Podczas wspierania roczniaka w nauce kolejnych umiejętności warto zwrócić szczególną uwagę na jego jadłospis.
To ważne!
Chociaż dziecko, które ukończyło 1. rok życia, wydaje się bardzo samodzielne, to wciąż jest dzieckiem. Jego brzuszek, choć nadal jest wrażliwy i delikatny, ma duże potrzeby. Przykładowy „kotlet schabowy”, który jedzą dorośli członkowie rodziny, nie będzie odpowiedni dla roczniaka – jest smażony, ciężkostrawny i zawiera m.in. sól, której w diecie najmłodszych należy unikać. Małemu dziecku lepiej podać delikatne pieczone lub duszone mięso z dodatkiem wielu warzyw i kaszy.
Dieta starszych członków rodziny – rodziców czy rodzeństwa – często nie odpowiada na zapotrzebowanie roczniaka na składniki odżywcze, które są niezbędne dla jego harmonijnego rozwoju. Dieta przeciętnego dorosłego Polaka zawiera zbyt mało warzyw i owoców, natomiast jest w niej zbyt wiele tłuszczów zwierzęcych, soli oraz cukru. To składniki, których potrawy dla małego dziecka nie powinny zawierać. Menu dorosłych zazwyczaj jest też ciężkostrawne, a jednocześnie w dużym stopniu skomponowane z przetworzonych produktów, które mogą dziecku po prostu zaszkodzić². Odpowiednio zbilansowana dieta pokrywa zapotrzebowanie młodego organizmu na ważne składniki odżywcze. Jeśli przy tym posiłki są regularne, czyli dobrze rozplanowane w ciągu dnia, codzienny jadłospis zapewni maluchowi także niezbędną ilość energii. Warto przy tym wiedzieć, że roczne dziecko potrzebuje nawet do 6 razy więcej pewnych składników odżywczych niż starsi członkowie rodziny, w przeliczeniu na kilogram masy ciała – m.in. 6 razy więcej witaminy D i 4 razy więcej wapnia, jodu oraz żelaza, a także 3 razy więcej witamin A i C³. Dlatego tak ważne jest, aby do komponowania jadłospisu rocznego dziecka podchodzić wyjątkowo starannie.
² https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2019/K_106_19.PDF
³Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie pod red. M. Jarosz i in. NIZP-PZH, 2020.
Pamiętaj!
W kształtowaniu odpowiednich nawyków żywieniowych u roczniaka ważne są codzienne zachowania opiekunów. Dlatego warto, aby osoby dorosłe zwłaszcza w obecności malucha jako przekąski wybierały wartościowe produkty, m.in. warzywa czy owoce, a do picia sięgały po wodę. Dziecko uważnie obserwuje rodziców i rodzeństwo, chętnie naśladując ich zachowania.
Komponowania menu małego dziecka – kluczowe zasady
Komponowanie codziennego jadłospisu dla roczniaka, to dla rodziców nie lada wyzwanie. W codziennym przygotowywaniu wartościowych dla dziecka posiłków pomoże modelowy talerz żywieniowy opracowany przez ekspertów z Instytutu Matki i Dziecka.
Czego nie może zabraknąć w codziennym menu dziecka po 1. roku życia?
Warzywa i owoce
Warzyw i owoców, które są źródłem witamin i składników mineralnych. Niewystarczająca ilość tych produktów w jadłospisie rocznego dziecka może prowadzić do niedoborów składników odżywczych. Jak wynika z badań, warzywa wciąż nie są podawane dzieciom w odpowiedniej ilości. Aż 88% małych dzieci w Polsce spożywa ich niewystarczającą ilość⁴. Jak więc warzywa dodawać do codziennych posiłków dziecka? Dobrym sposobem mogą być zupy i surówki. Małego smakosza zainteresują też ciekawe kształty wycięte z warzyw, które na kolorowym talerzyku stworzą pobudzająca wyobraźnię kompozycję. Owoce, bogate w błonnik oraz pektyny, które regulują pracę układu pokarmowego, są równie ważne w codziennej diecie. Można podawać je w formie przeznaczonych dla najmłodszych musów, a także świeże, pokrojone w drobne kawałki.
⁴Raport z badania: Kompleksowa ocena sposobu żywienia dzieci w wieku od 5. do 36. miesiąca życia – badanie ogólnopolskie 2016 rok, Weker H., Socha P. wsp. Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 2017.
Tłuszcze
Istotnym elementem w menu rocznego dziecka są tłuszcze. Szczególnie ważne w diecie malucha są wielonienasycone kwasy tłuszczowe, a więc oleje roślinne takie jak: olej rzepakowy lub oliwa z oliwek. Ilość tłuszczu w codziennej diecie powinna pokrywać ok. 35-40% całodziennego zapotrzebowania rocznego dziecka na energię, czyli więcej, niż jest potrzebne w diecie osób dorosłych⁵.
⁵Weker H. i wsp. Poradnik żywienia dziecka w wieku od 1. do 3. roku życia. Praktyczne zastosowanie norm i zaleceń żywieniowych, Instytut Matki i Dziecka, 2020.
Pieczywa
W żywieniu dzieci poleca się urozmaicone gatunki pieczywa – pełnoziarniste, jasne i ciemne, różnego rodzaju kasze grube i drobne, płatki zbożowe, w tym kaszki przeznaczone dla najmłodszych, które są bezpiecznym wyborem dla delikatnego organizmu malucha. Produkty zbożowe są bogate w węglowodany złożone – skrobię, błonnik i witaminy z grupy B.
Mięso
Dla odpowiedniego rozwoju rocznego dziecka istotne są także dobrej jakości mięsa. Na początku mogą to być np. kurczak czy indyk. Drób jest delikatny i lekkostrawny, idealnie sprawdzi się dla małego dziecka. Na późniejszym etapie ciekawym uzupełnieniem codziennego menu małego smakosza może być cielęcina czy chuda wołowina – są one źródłem niezwykle cennego żelaza.
Ryby
Warto także podawać dziecku ryby, zwłaszcza morskie, takie jak łosoś czy makrela, które są źródłem witaminy D i wielonienasyconych kwasów omega-3.
Woda
Najlepszym napojem dla dziecka jest woda. Wybierając tę dla malucha, warto sięgać po naturalną wodę mineralną. To taka, która pochodzi z udokumentowanych zasobów wody podziemnej i charakteryzuje się stabilnym składem mineralnym. W żywieniu małych dzieci polecane są: woda źródlana oraz naturalna woda mineralna niskozmineralizowana lub średniozmineralizowana – najlepiej butelkowane z atestem.
Wsparciem dla rodziców mogą być również produkty przeznaczone specjalnie dla małych dzieci, ze wskazaniem wieku na opakowaniu, np. po 12. miesiącu życia. To posiłki z warzywami, mięsem i rybą, kaszki zbożowe oraz musy owocowe o delikatnie grudkowatej konsystencji, dopasowanej do umiejętności małych dzieci. Spełniają wyjątkowo restrykcyjne normy jakości, dlatego są gwarancją bezpieczeństwa, a ich receptury są optymalnie zbilansowane.
Zgodnie z zaleceniami ekspertów ważne miejsce w menu dziecka w wieku 1-3 lata wciąż powinno stanowić mleko i produkty mleczne⁶. Kluczowe jest, aby codzienny jadłospis małego dziecka zawierał dwie porcje mleka (w tym formuły na bazie mleka wzbogacanej w witaminy i składniki mineralne) i porcję produktów mlecznych⁷. Do diety roczniaka można też wprowadzić mleko krowie w niewielkich ilościach – jest ono dobrym źródłem wapnia, ale w porównaniu do odżywczej formuły na bazie mleka zawiera mniej niektórych ważnych składników, takich jak jod czy żelazo, a także witamina D.
⁶Stanowisko Komitetu Nauki o Żywieniu Człowieka Polskiej Akademii Nauk w sprawie zasad żywienia dzieci w wieku 1-3 lat, 2022.
⁷Weker H. i wsp. Poradnik żywienia dziecka w wieku od 1. do 3. roku życia. Praktyczne zastosowanie norm i zaleceń żywieniowych, Instytut Matki i Dziecka, 2020.
Wybierając produkty do codziennego jadłospisu malucha, warto zwrócić uwagę na te, które nie powinny się w nim znaleźć
Podczas komponowania jadłospisu naszego malucha – należy unikać produktów bogatych w sód oraz sól
Warto wiedzieć, że najwięcej soli ukrytej dostarczanej jest przeważnie przez pieczywo, wędliny i sery, dlatego tak ważne jest sprawdzanie jej zawartości w tych produktach. Przykładowo 2 plasterki szynki mogą dostarczać nawet ponad połowę ilości soli, którą dziecko po 1. roku życia może maksymalnie spożyć w ciągu dnia! Wędliny lepiej zastępować przyprawionym ziołami i pieczonym mięsem.
Żywność przetworzona
Duże ilości soli można też znaleźć w żywności przetworzonej, która również nie powinna się znaleźć w codziennym jadłospisie malucha. To m.in. gotowe sosy i zupy w proszku, a także kostki rosołowe, mieszanki warzywno-ziołowe z dodatkiem konserwantów i barwników, chipsy czy paluszki, które nie powinny znajdować się w diecie małego dziecka. Takie produkty mogą zaszkodzić wciąż delikatnemu i wrażliwemu brzuszkowi dziecka. Aby wzbogacić smak potraw, zamiast „polepszaczy smaku” warto stosować świeże i suszone zioła oraz unikać podawania słonych i mocno doprawianych przekąsek.
Cukier
W codziennej diecie rocznego dziecka należy ograniczyć również ilość cukru. Dodawany jest on do wielu rodzajów produktów spożywczych: napojów, sosów (np. do keczupu), płatków śniadaniowych, dżemów, jogurtów, serków homogenizowanych oraz oczywiście do słodyczy: batoników, żelków, drożdżówek i czekolady. Na rynku istnieje bardzo dużo wyrobów, które nie mają w swoim składzie sacharozy, ale inne rodzaje cukru, takie jak fruktoza, syrop glukozowy, syrop glukozowo-fruktozowy czy maltoza, których również należy unikać. Jak ograniczyć ilość cukru w diecie? Przede wszystkim starajmy się unikać „cukru dodanego”. Zamiast owocowego jogurtu czy serka ze sklepu lepiej podać dziecku jogurt naturalny z dodatkiem świeżych owoców. Aby potrawy zyskały lekko słodki smak, można przyprawiać je odrobiną wanilii czy cynamonu.
Napoje gazowane i słodzone soki
Napoje gazowane, dosładzane soki czy owocowe słodzone herbatki również nie powinny znajdować się w codziennym menu malucha. Te produkty zawierają dużą ilość cukrów prostych, co przyczynia się do rozwoju próchnicy zębów, zaburzeń łaknienia i zaparć⁸. Najlepszym napojem dla dziecka jest woda. Słodzone napoje lub herbatę z cukrem można zastąpić właśnie wodą, np. z cytryną lub innymi owocami, które lubi maluch.
⁸Weker H. i wsp. Poradnik żywienia dziecka w wieku od 1. do 3. roku życia. Praktyczne zastosowanie norm i zaleceń żywieniowych, Instytut Matki i Dziecka, 2020.
Smażone dania
Dań smażonych również należy unikać w diecie małego dziecka. Często są to potrawy ciężkostrawne i tłuste. Lepiej zastępować je potrawami gotowanymi na parze czy pieczonymi, które są lekkostrawne i delikatniejsze dla wrażliwego układu pokarmowego dziecka.
Jak komponować jadłospis rocznego dziecka? Podpowiadamy!
Aby nieco ułatwić zadanie, przedstawiamy przykładowy jadłospis dla rocznego dziecka.
Na śniadanie można podać kaszkę przeznaczoną dla małych dzieci. Maluch może też wypić kubek odżywczej formuły na bazie mleka, wzbogaconej w witaminy i składniki mineralne z kakao bez cukru oraz zjeść kanapkę z niesłodzonym dżemem z pieczywem pełnoziarnistym.
Odkryj ważne składniki odżywcze dla prawidłowego rozwoju Twojego Juniora!
Po 1-wszym roku życia dziecko aktywnie odkrywa świat i wciąż intensywnie się rozwija. Dlatego jego zapotrzebowanie na składniki odżywcze jest dużo wyższe niż u dorosłego¹. Mały brzuszek potrzebuje aż 6x więcej witaminy D i 4x więcej wapnia i żelaza niż Ty²! Dowiedz się, dlaczego aż tyle i jak zmieścić tak wiele w tak małym brzuszku.
¹ w przeliczeniu na kg masy ciała
²przeliczeniu na kilogram masy ciała zgodnie z: Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie pod red. M.Jarosz i in. NIZP-PZH, 2020
Pytanie 1 z 5
Encyklopedia Zdrowego Brzuszka
Unikalny leksykon, dzięki któremu żadne hasło związane z brzuszkiem nie będzie już stanowiło dla Ciebie tajemnicy.
Poznaj Encyklopedię
1000 pierwszych dni to okres intensywnego rozwoju Twojego maluszka. W tym czasie intensywnie rozwija się i dojrzewa również jego układ pokarmowy.. Dlatego Bebiko Junior NUTRIflor Expert ma formuły dopasowane do potrzeb małego brzuszka na danym etapie rozwoju:
Poznaj produkty Bebiko Junior
Powyżej 1. roku życia
