Po urodzeniu dziecka dochodzi do usuwania z dróg rodnych wydzieliny nazywanej odchodami połogowymi. Jest to naturalne zjawisko związane z regeneracją tkanek organizmu po porodzie. Wiele kobiet ma pewności, jak ten proces powinien wyglądać i co można uznać za normę, a co za niepokojący objaw. Ile trwa okres wydalania odchodów połogowych i jak wyglądają one w poszczególnych tygodniach po porodzie? Jakie oznaki wskazują na nieprawidłowy przebieg regeneracji tkanek w czasie połogu? Sprawdź!
Co znajdziesz w tym artykule:
Czym są odchody połogowe?
Odchody połogowe (inaczej określane jako lochia) są rodzajem wydzieliny usuwanej z dróg rodnych kobiety po porodzie. Stanowią mieszaninę krwi, błony śluzowej oraz tkanek macicy. Pojawienie się tej wydzieliny jest normalnym, prawidłowym zjawiskiem związanym z regeneracją organizmu po ciąży i porodzie. Obserwuje się go zarówno po urodzeniu dziecka siłami natury, jak i po porodzie operacyjnym drogą cesarskiego cięcia.
Odchody połogowe mogą występować przez pierwsze kilka tygodni po porodzie, przy czym do najintensywniejszego usuwania wydzieliny dochodzi typowo w pierwszych dniach. Wraz z upływem czasu zmienia się nie tylko jej ilość, ale także wygląd i konsystencja.
Jak wyglądają odchody połogowe?
Zwykle wyróżnia się 4 fazy usuwania odchodów połogowych. Każda z nich charakteryzuje się nieco innym wyglądem wydzieliny.
Faza I usuwania odchodów połogowych - lochia rubia
W fazie pierwszej, najbardziej intensywnej, z dróg rodnych usuwana jest krwista wydzielina. Może być jasno- lub ciemnoczerwona i zawierać niewielkie skrzepy i strzępki tkankowe. Przypomina nasilone krwawienie miesiączkowe. Dodatkowo czasami wydzielaniu odchodów połogowych na tym etapie towarzyszą łagodne skurcze, które także przywodzą na myśl dolegliwości odczuwane przez wiele kobiet w czasie okresu. Pierwszy etap wydzielania odchodów połogowych trwa typowo od 3 do 4 dni.
Faza II usuwania odchodów połogowych – lochia fusca
Po kilku dniach od porodu wydzielina zaczyna zmieniać wygląd, a jej usuwanie staje się nieco mniej intensywne. W drugiej fazie odchody połogowe mają inny kolor brunatny Ich konsystencja staje się znacznie bardziej rzadka. Zwykle zmniejsza się ilość skrzepów lub już w ogóle się nie pojawiają. W tej fazie obfitość odchodów wymaga zmiany podpasek co 3-4 godziny. Taki wygląd wydzieliny jest typowy w drugiej połowie 1. tygodnia połogu, a także w 2. tygodniu po porodzie.
Faza III usuwania odchodów połogowych – lochia flava
Przedostatnia faza usuwania odchodów połogowych typowo rozpoczyna się między końcem 2. oraz początkiem 3. tygodnia po porodzie. Ich kolor w tym okresie staje się jaśniejszy, żółty. lub biały. Krew występuje w małej ilości lub w ogóle przestaje się pojawiać. Nie ma w niej widocznych skrzepów. Wydzielina jest usuwana znacznie mniej intensywnie, ma zwykle postać plamienia, a kobieta wymaga wymiany podpasek co 4-6 godzin.
Faza IV usuwania odchodów połogowych - lochia alba
W ostatnią fazę usuwania odchodów połogowych kobieta wchodzi pod koniec 3. tygodnia od porodu. Odchody mają wtedy kolor biało-szary, są coraz bardziej wodniste, aż w końcu po 5-6 tygodniach całkowicie ustępują.
Odchody połogowe – jak długo są wydalane?
Całkowity czas trwania wydalania odchodów połogowych określa się jako średnio od 4 do 6 tygodni. Zarówno krótszy, jak i dłuższy czas pojawiania się wydzieliny nie musi jednak oznaczać żadnych nieprawidłowości w stanie zdrowia. Opisane wyżej kolejne fazy usuwania wydzieliny z dróg rodnych u poszczególnych kobiet także mogą mieć różną długość.
Zapach odchodów połogowych
Zapach wydzieliny popołogowej przypomina początkowo ten charakterystyczny dla krwi miesiączkowej. Bywa opisywany jako lekko ziemisty, stęchły, słodkawy czy metaliczny.
Jeśli zapach jest intensywny i nieprzyjemny, może świadczyć to o nieprawidłowym gojeniu się ran poporodowych i wystąpieniu infekcji. W szczególności za niepokojący uznaje się zapach przypominający zgniliznę lub przywodzący na myśl woń ryby.
Jaką ilość odchodów połogowych uznaje się prawidłową?
Ilość wydzieliny usuwanej z dróg rodnych w czasie połogu jest kwestią indywidualną. Za wyraźnie zbyt dużą ilość odchodów połogowych uznaje się taką, która wymaga zmiany podpasek częściej niż co godzinę. Jeśli ilość jest na tyle duża (w szczególności, gdy intensywność wydzielania zwiększa się nagle), istnieje ryzyko, że mamy do czynienia z groźnym dla zdrowia krwotokiem. Całkowity brak wydzieliny w pierwszych dniach po porodzie również nie jest normalnym zjawiskiem.
Odchody połogowe – co może niepokoić?
Granice, w jakich mieszczą się stany uznawane za prawidłowe w przypadku ilości usuwanych odchodów połogowych są bardzo szerokie. Obecność lub brak niektórych dodatkowych objawów w czasie wydalania odchodów połogowych mogą stanowić wskazówkę pomagającą stwierdzić, czy proces rekonwalescencji dróg rodnych po porodzie przebiega poprawnie.
W szczególności warto znać symptomy, które w tym kontekście można uznać za niepokojące i wymagające diagnostyki. Zgłoś się niezwłocznie do lekarza, jeśli zauważasz u siebie:
● Bardzo dużą ilość odchodów połogowych, niezależnie od etapu ich usuwania - można ją określić jako konieczność zmiany podpaski co godzinę lub częściej,
● Usuwanie czerwonej, krwistej wydzieliny przez czas dłuższy niż 1 tydzień,
● Obecność dużych skrzepów w odchodach połogowych – rozmiar większy od jajka kurzego powinien budzić niepokój,
● Nieprzyjemny zapach wydzieliny,
● Zielonkawy kolor wydzieliny,
● Gorączkę,
● Dreszcze,
● Zawroty głowy,
● Intensywne, bolesne skurcze,
● Nagłe, znaczące zwiększenie się ilości odchodów połogowych.
Odchody połogowe – o czym jeszcze trzeba pamiętać?
W czasie regeneracji tkanek organizmu po porodzie zachowanie ostrożności, m.in. poprzez szczególną dbałość o higienę, może wspomagać gojenie ran poporodowych i zapobiegać infekcjom tej okolicy. Warto wspomnieć, że odchody połogowe są dobrą pożywką dla bakterii, jednak ich stały odpływ z macicy i pochwy powoduje, że przy odpowiedniej dbałości o higienę nie dochodzi do infekcji.
W czasie, gdy usuwane są odchody połogowe, warto pamiętać przede wszystkim o poniższych zasadach:
● Nie stosuj tamponów – jest to niewskazane przez cały okres trwania połogu,
● Zmieniaj podpaski maksymalnie co 4 godziny - ma to znaczenie w zapobieganiu infekcjom i jest szczególnie ważne, jeśli w czasie porodu doszło do naderwania krocza lub wykonano nacięcie w tej okolicy,
● Staraj się nie przeciążać organizmu – choć aktywność fizyczna jest wskazana, w czasie połogu powinna mieć łagodny charakter i być wykonywana ostrożnie; intensywny wysiłek może utrudniać gojenie ran, a więc także wydłużać czas i nasilać krwawienie; ważne jest także, by postarać się znaleźć czas na odpoczynek.
Wygląd, intensywność i czas trwania usuwania odchodów połogowych są zmienne u poszczególnych kobiet. Na cały proces wpływają czynniki, takie jak metoda porodu (urodzenie dziecka siłami natury czy przez cesarskie cięcie), karmienie piersią (lub jego brak), ogólny stan zdrowia oraz indywidualne cechy organizmu wpływające na szybkość procesu gojenia się ran. Warto wiedzieć, jak typowo wygląda ten proces, jednak należy przy tym pamiętać, że przebiega on nieco inaczej u każdej kobiety. Najważniejsze, by dać sobie czas na odpowiednią regenerację organizmu i reagować, jeśli pojawią się objawy, które mogą świadczyć o nieprawidłowościach.
Źródła:
- Chauhan G., Tadi P. (2022) Physiology, Postpartum Changes, National Library of Medicine, StatPearls, dostęp: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK555904/.
- Sherman D., Lurie S., Frenkel E. i wsp. (1999) Characteristics of normal lochia, American Journal of Perinatology, 16(8): 399-402, dostęp: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10772198/.
- Fletcher S., Grotegut C. A., James A. H. (2012) Lochia patterns among normal women: a systematic review, Journal of Women’s Health (Larchmont), 21(12): 1290-1294, dostęp: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23101487/.
- Lopez-Gonzalez D. M., Kopparapu A. K. (2022) Postpartum Care of the New Mother, National Library of Medicine, StatPearls, dostęp: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK565875/.
- Bręborowicz G. Fizjologia ciąży, wyd I, 144-145