Co oznacza rzadka kupka dziecka?

Rzadka kupka u dziecka czy biegunka?

W pierwszych miesiącach życia wydalanie przez niemowlaka rzadkiej, luźnej kupki jest typowym zjawiskiem, szczególnie jeśli dziecko jest karmione mlekiem mamy.

Biegunkę rozpoznaje się, kiedy:

• U niemowlaka karmionego piersią dochodzi do znaczącego zwiększenia częstotliwości wypróżnień w ciągu doby znacznie powyżej tego, co było dla dziecka typowe (normą może być kilka, a nawet kilkanaście stolców na dobę, np. po każdym karmieniu) i/lub zauważa się zmianę konsystencji kupki na znacznie bardziej płynną niż zwykle,
• Niemowlę karmione mlekiem modyfikowanym lub starsze dziecko oddaje trzy płynne lub półpłynne stolce w ciągu dnia,
• Kupka jest rzadka i jednocześnie występuje w niej domieszka śluzu, krwi lub ropy – niezależnie od ilości wypróżnień i wieku dziecka.

Przyczyny rzadkiej konsystencji kupki u dziecka

Oddawanie nieprawidłowo wodnistego, luźnego stolca przez dziecko może mieć różne przyczyny. Czasami jest związane z przejściowymi zaburzeniami, takimi jak infekcja czy spożycie nadmiaru produktów, z którymi dojrzewający przewód pokarmowy dziecka sobie nie radzi. Bywa, że trwająca przez dłuższy czas lub pojawiająca się często biegunka stanowi objaw poważniejszej choroby.

Do potencjalnych powodów zmiany konsystencji kupki na rzadką zalicza się:

• Zakażenia wirusowe lub bakteryjne żołądka i jelit,
• Alergię lub nietolerancję pokarmową,
• Nadmierne spożycie soku owocowego lub słodzonych napojów,
• Stosowanie antybiotyków,
• Celiakię,
• Zarażenie pasożytami.

Żółta, brązowa lub zielona rzadka kupka u niemowlaka lub starszego dziecka

Kolor żółty (szczególnie w pierwszych miesiącach życia u niemowlaka karmionego piersią) oraz brązowy stolca uznaje się za prawidłowe. Kiedy dziecko ma biegunkę często oddaje zieloną rzadką kupkę. Taka barwa również nie stanowi powodu do niepokoju.

Jasna lub czarna rzadka kupka u dziecka

Czarna barwa stolca u dziecka może wynikać z obecności w niej krwi pochodzącej z górnego odcinka przewodu pokarmowego. Jasna (biała, szarawa) kupka pojawia się czasami w wyniku problemów z wątrobą lub drogami żółciowymi. Jeśli maluch oddaje stolec w jednym z tych kolorów, skonsultuj się z lekarzem niezależnie od tego, czy kupka jest bardzo rzadka, czy w pełni uformowana.

Co robić, gdy dziecko wydala rzadką kupkę?

Za sprawą wydalania stolca o płynnej lub półpłynnej konsystencji maluch może tracić sporo płynów. Ważne jest, by je uzupełniać i zapobiegać w ten sposób odwodnieniu.

W przypadku niemowląt zaleca się kontynuowanie podawania mleka mamy (w czasie biegunki warto robić to częściej), a u dzieci karmionych mieszankami - mleka modyfikowanego.

O ile nie mamy do czynienia z nasiloną biegunką, starszym dzieciom można podawać do picia po prostu niegazowaną wodę. Należy pamiętać, że w takiej sytuacji nie powinno się spożywać soku owocowego ani słodzonych napojów, ponieważ może to wpływać na jeszcze mocniejsze rozluźnienie stolca.

Jeśli widzimy, że dziecko wraz z kupką traci dużo płynów, warto uzupełniać je podając dostępne w aptekach doustne płyny nawadniające. Po rozpuszczeniu preparatu w odpowiedniej ilości wody uzyskujemy napój o stężeniu optymalnym do przyswojenia przez organizm i jednocześnie pozwalający uzupełnić elektrolity.

Jeśli rzadka konsystencja kupki u dziecka wiąże się z występowaniem biegunki, ważna jest również modyfikacja diety. W takiej sytuacji warto podawać następujące pokarmy:

• Produkty zbożowe: ryż biały, kaszki dla dzieci, kasze drobnoziarniste (np. kuskus, kasza jęczmienna wiejska), jasne pieczywo, sucharki, jasny drobny makaron,
• Banany,
• Jabłka i brzoskwinie w postaci gotowanej lub pieczonej (bez skórki),
• Gotowane warzywa, takie jak marchew, dynia, ziemniaki, bataty, pietruszka, seler, buraki, cukinia, szpinak,
• Gotowane lub pieczone w pergaminie chude mięso (np. indyk lub kurczak bez skóry, chude części wieprzowiny i wołowiny, cielęcina),
• Gotowane jaja.

W sytuacji, gdy dopiero rozszerzamy dietę niemowlaka pamiętajmy, żeby w czasie biegunki nie wprowadzać do jadłospisu nowych produktów.

Unikajmy podawania dziecku, które ma nieprawidłowo luźne stolce pokarmów, takich jak:

• Słodycze i inne produkty (w tym napoje) o wysokiej zawartości cukrów (także te dosładzane miodem, syropem z agawy, czy syropem klonowym),
• Żywność zawierająca substancje słodzące, np. ksylitol czy erytrol,
• Produkty smażone, tłuste (możemy w niewielkiej ilości dodawać do posiłków tłuszcze, takie jak masło czy olej roślinny, najlepiej na zimno lub pod koniec gotowania potrawy),
• Ostrych, mocnych przypraw,
• Potraw doprawianych octem.

W niektórych przypadkach nasilonej biegunki domowe sposoby postępowania nie wystarczają i konieczne jest zabranie dziecka do lekarza.

Rzadka kupka u dziecka – kiedy zgłosić się do lekarza?

Warto zgłosić się z dzieckiem do pediatry w każdej sytuacji, gdy nagle i w znaczący sposób, bez jasnej przyczyny, u dziecka zmienił się rytm i/lub konsystencja wypróżnień i wydają nam się one nieprawidłowe.

Z lekarzem powinniśmy także skonsultować się niezwłocznie, jeśli:

• Biegunka występuje u niemowlaka poniżej 2. miesiąca życia,
• Dziecko ma silne wymioty, które trwają powyżej doby,
• Dziecko nie chce pić ani przyjmować pokarmu,
• Oddawaniu rzadkiej kupki towarzyszy gorączka (temperatura powyżej 38°C),
• W kupce dziecka widoczna jest krew, ropa bądź śluz,
• Kupka dziecka jest czarna, biała lub szara,
• U dziecka pojawiły się zielone wymioty lub wymioty z krwią.

Kiedy dziecko ma biegunkę i wielokrotnie pojawia się u niego rzadka kupka musimy bacznie je obserwować, by zorientować się, jeśli dojdzie do znacznego odwodnienia organizmu. Kiedy zauważamy poniższe objawy znacznego stopnia niedoboru wody, najlepiej od razu zabrać dziecko do szpitala:

• Maluch moczy mniej pieluszek, a starsze dziecko oddaje mało ciemnożółtego lub brązowego moczu,
• Zapadnięte ciemiączko u niemowlaka,
• Blada skóra,
• Zimne dłonie i stopy,
• Łzy nie pojawiają się, gdy dziecko płacze,
• Zapadnięte gałki oczne,
• Przyspieszony oddech,
• Dziecko wygląda na rozdrażnione lub zmęczone, apatyczne.

Źródła:

1. Czerwonka-Szaflarska M., Adamska I. (2009) Ostra biegunka u dzieci – najnowsze wytyczne, Forum Medycyny Rodzinnej, 3,6: 431-438, dostęp: https://journals.viamedica.pl/forum_medycyny_rodzinnej/article/view/10111/8611.
2. Daley S. F., Avva U. (2024) Pediatric Dehydration, StatPearls, National Library of Medicine, dostęp: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK436022/.
3. Cellucci M. F. (2023) Dehydration in Children, MSD Manual, dostęp: https://www.msdmanuals.com/professional/pediatrics/dehydration-and-fluid-therapy-in-children/dehydration-in-children.
4. Rustecka A., Kalicki B., Maślany A. i wsp. (2010) Najczęstsze zaburzenia czynnościowe przewodu pokarmowego u niemowląt i ich związek z żywieniem. Część II. Biegunki ostre i zaparcia, Pediatria i Medycyna Rodzinna, 6(3): 198-203, dostęp: https://pimr.pl/index.php/wydawnictwa/2010-vol-6-no-3.
5. O’Ryan M. G., Levy J. (2022) Patient education: Acute diarrhea in children, UpToDate, dostęp: https://www.uptodate.com/contents/acute-diarrhea-in-children-beyond-the-basics/print.