Dziecko wymiotuje bez innych objawów – co to oznacza?

Dlaczego dziecko wymiotuje bez innych objawów?

Wymiotowanie u dzieci zdarza się często, ale nie zawsze przyczyna jest jasna dla rodzica na pierwszy rzut oka. Poniżej opisujemy główne powody wystąpienia tego objawu wśród najmłodszych.

Zakażenie przewodu pokarmowego

Jeśli dziecko wymiotuje bez innych objawów, najczęściej przyczyna leży w nieżycie żołądka i jelit wywołanym przez infekcję przewodu pokarmowego, zazwyczaj wirusową. Do zakażenia wywołującego te dolegliwości w młodszych grupach wiekowych dochodzi bardzo łatwo ze względu na większą wrażliwość organizmu (układ odpornościowy dziecka dopiero się rozwija). Dodatkowo większe ryzyko wynika z powszechności zachowań, które odbiegają od zasad higieny (np. wkładanie rączek do buzi).

Do zakażenia dochodzi na skutek przenoszenia z jednej osoby na drugą (drogą kropelkową) i przez skażone przedmioty (szczególnie w przypadku niedostatecznej higieny rąk). Rzadziej przyczyną wymiotów związanych z zapaleniem żołądka i jelit jest zatrucie bakteriami lub ich toksynami zawartymi w niewłaściwie przechowywanej lub przygotowanej żywności.

Choć w przebiegu zakażenia przewodu pokarmowego najczęściej obserwuje się zarówno wymioty, jak i biegunkę (a często także ból brzucha), zdarza się, że w początkowej fazie dziecko wymiotuje bez innych objawów, a pozostałe dolegliwości rozwijają się dopiero po 12-24 godzinach. Wymioty mogą pojawić się zarówno w dzień, jak i w nocy, czas od zakażenia do wystąpienia pierwszych oznak to zwykle co najmniej 12 godzin.

Alergia pokarmowa

W niektórych przypadkach wymioty stanowią jedyny objaw alergii pokarmowej u dziecka. W takiej sytuacji pojawiają się one zazwyczaj w krótkim czasie po przyjęciu produktu wywołującego reakcję nadwrażliwości.

Alergia na białka mleka krowiego jest częstą przyczyną wymiotów szczególnie wśród niemowląt. Symptomy mogą pojawić się po spożyciu mleka mamy (o ile spożywa ona produkty mleczne) lub mleka modyfikowanego.

Inne przyczyny wymiotów u dziecka

Wymioty u dziecka bez innych objawów mogą być spowodowane także innymi, mniej typowymi przyczynami, w tym:

• Przyjęciem przez dziecko niektórych leków drażniących błonę śluzową żołądka, np. ibuprofenu,
• Bardzo silnym kaszlem,
• Przekarmieniem dziecka,
• Migrenowymi bólami głowy,
• Cukrzycą,
• Zapaleniem wyrostka robaczkowego (choć w tym przypadku wymiotom u dziecka najczęściej – ale nie zawsze - towarzyszą również inne objawy, przede wszystkim ból brzucha),
• Niedrożnością jelit – rzadkim stanem wywołanym nieprawidłowościami anatomicznymi, który częściej zdarza się głównie u niemowląt, ale może pojawić się także u starszych dzieci,
• Urazem głowy.

Jeśli dochodzi do wymiotowania u dziecka w czasie podróży samochodem, możemy przypuszczać, że ma ono chorobę lokomocyjną. Jest to raczej niegroźne schorzenie, którego występowanie ma podłoże genetyczne.

U niektórych dzieci wymioty występują epizodycznie jako samodzielny objawy bez uchwytnej przyczyny, często nasilony w godzinach porannych. W takiej sytuacji często podejrzewa się psychiczne podłoże problemu, związane z reakcją na stres.

Wymioty u niemowląt a ulewanie

Ulewanie jest powszechnie występującą przypadłością wśród niemowląt, którą rodzice łatwo mogą pomylić z wymiotami. Jest ono związane z cofaniem się treści pokarmowej z żołądka i przełyku do jamy ustnej. Pokarm wypływa wtedy z buzi dziecka nie jako gwałtowny odruch (to świadczy o wymiotach), a zazwyczaj cienką strużką, w niewielkiej ilości (do kilku łyżeczek).

Na ogół ulewanie pojawia się jako skutek niedojrzałości przewodu pokarmowego dziecka w pierwszym półroczu życia oraz spożywania pokarmu w pozycji leżącej. W większości przypadków u niemowląt po 6-8 miesiącu ustępuje samoczynnie.

Najczęściej do ulewania dochodzi bezpośrednio po przyjęciu pokarmu (w ciągu 30 minut po karmieniu). Ulega ono nasileniu w pozycji leżącej na płasko. Ten objaw typowo występuje samodzielnie (na ogół nie łączy się z innymi dolegliwościami ze strony przewodu pokarmowego, np. biegunką, o ile u dziecka dodatkowo nie występują dodatkowo inne zaburzenia).

Co pomoże na wymioty u dziecka?

Co zrobić, jeśli dziecko wymiotuje bez innych objawów? W większości przypadków możemy pomóc maluchowi przede wszystkim dbając o to, by nie doszło u niego do odwodnienia.

Jak zapobiegać odwodnieniu przy wymiotach u dziecka?

U niemowląt podstawowym sposobem uzupełniania płynów jest karmienie mlekiem. W celu profilaktyki odwodnienia zaleca się, by przystawiać dziecko do piersi znacznie częściej (np. co pół godziny), skracając czas jednorazowego karmienia (spożycie dużej porcji pokarmu naraz może nasilić wymioty). W przypadku dzieci karmionych mlekiem modyfikowanym w celu uzupełniania płynów można podawać mieszankę mleczną.

U starszych dzieci optymalny sposób nawodnienia w przypadku wymiotów stanowi podawanie doustnego płynu nawadniającego z elektrolitami, najlepiej schłodzonego. Można go nabyć w aptekach, najczęściej w postaci saszetek do rozpuszczenia w wodzie.

Podawanie takiego preparatu jest wskazane w przypadku, gdy w ciągu dnia wymioty występują wielokrotnie. Jeśli doszło tylko do jednorazowego wymiotowania u dziecka, woda powinna być wystarczająca do uzupełnienia płynów. W każdym z tych przypadków należy zadbać o to, by dziecko spożywało płyny często, ale w niewielkich porcjach.

Jeśli u dziecka doszło już do odwodnienia, możesz to poznać po następujących objawach:

• Zmniejszona częstość i ilość oddawanego moczu,
• Skóra dziecka jest blada, chłodna i mało elastyczna,
• Dziecko płacze bez łez,
• Maluch jest apatyczny,
• Dziecko ma suchą jamę ustną,
• Oczy dziecka są widocznie podkrążone, zapadnięte.

W przypadku rozpoznania u dziecka symptomów odwodnienia należy zadbać o to, by w okresie do kilku godzin stan malucha ocenił lekarz. Próby nawadniania dziecka w domu nie zawsze są wystarczające i czasami konieczność stanowi podanie odpowiednich płynów dożylnie.

Co robić, gdy dziecko ma problem z ulewaniem?

Jeśli u niemowlaka występuje nasilony problem z ulewaniem, warto skonsultować się z pediatrą. Czasami problem znika po wprowadzeniu pewnych modyfikacji w karmieniu dziecka, np. podawaniu mniejszych porcji pokarmu częściej lub dzięki trzymaniu niemowlaka w pozycji pionowej po jedzeniu.

W niektórych przypadkach wskazane jest wykorzystywanie specjalnego produktu do zagęszczania mleka mamy (w przypadku karmienia naturalnego) lub stosowanie produktów przeznaczonych do postępowania dietetycznego w przypadku ulewań (u dzieci karmionych mlekiem modyfikowanym). Produkty te należy stosować po zaleceniu i pod nadzorem lekarza.

Ważne informacje: Karmienie piersią jest najwłaściwszym i najtańszym sposobem żywienia niemowląt oraz rekomendowane dla małych dzieci wraz z urozmaiconą dietą. Mleko matki zawiera składniki odżywcze niezbędne do prawidłowego rozwoju dziecka oraz chroni je przed chorobami i infekcjami.

Karmienie piersią daje najlepsze efekty, gdy matka prawidłowo odżywia się w ciąży i w czasie laktacji oraz gdy nie ma miejsca nieuzasadnione dokarmianie dziecka. Przed podjęciem decyzji o zmianie sposobu karmienia matka powinna zasięgnąć porady lekarza.

Źródła:

1. Di Lorenzo C., Li B. U. K., Hoppin A. G. (2023) Nausea and vomiting in infants and children (Beyond the Basics), UpToDate, dostęp: https://www.uptodate.com/contents/nausea-and-vomiting-in-infants-and-children-beyond-the-basics#H2.
2. Winter H. S., Abrams S. A., Hoppin A. G. (2023) Acid reflux (gastroesophageal reflux) in babies (Beyond the Basics), UpToDate, dostęp: https://www.uptodate.com/contents/acid-reflux-gastroesophageal-reflux-in-babies-beyond-the-basics?topicRef=1223&source=see_link.
3. Singhi S. C., Bansal A., Shah R. i wsp. (2013) Management of a Child with Vomiting, The Indian Journal of Pediatrics, 80(4): 318-325, dostęp: https://www.researchgate.net/publication/235344799_Management_of_a_Child_with_Vomiting.