Kikut pępowiny jest to pozostała część pępowiny po jej przecięciu przy porodzie. Pępowina w czasie ciąży pełni bardzo ważną funkcję, łącząc dziecko z łożyskiem, zapewnia mu odpowiedni dopływ tlenu i substancji odżywczych oraz umożliwia usuwanie produktów przemiany materii. Kikut pępowiny odpada zwykle pomiędzy 5. a 15. dobą po urodzeniu. Jak pielęgnować pępek noworodka i jakie objawy są sygnałem, że z kikutem dzieje się coś niedobrego?
Co znajdziesz w tym artykule:
Czym jest kikut pępowiny?
Jedną z pierwszych medycznych czynności wykonywanych przy noworodku jest jego odpępnienie. Po tym, jak ustaje pulsowanie pępowiny nakładany jest na nią tzw. klem (czyli specjalny zacisk) i pępowina zostaje odcięta. Kikut z klemem wystaje z pępka noworodka i czynności pielęgnacyjne, jak zakładanie pieluszki czy ubranka muszą być wykonywane z dużą ostrożnością. Zwykle przed wypisaniem dziecka do domu klem jest zdejmowany, a kikut już nieco podsycha.
Jak pielęgnować kikut pępowiny?
Prawidłowa pielęgnacja kikuta pępowiny w domu polega na oczyszczaniu pępka dziecka zwilżonym w wodzie czystym gazikiem co najmniej raz na dobę. Niektórzy polecają stosowanie czystego patyczka do uszu, który pozwala lepiej oczyścić fałdki w okolicach kikuta. Bardzo ważne, aby po każdym umyciu dokładnie wysuszyć kikut pępowiny. Wysuszony kikut można zostawić niezasłonięty lub zasłonięty cienkim, jałowym gazikiem. W sklepach można również kupić specjalne pieluszki z otworem na pępek.
Aktualnie do pielęgnacji kikuta pępowiny nie stosuje się środków odkażających takich jak preparaty zawierające alkohol etylowy, fioletu czy oktenidyny. Zastosowanie takich substancji może przedłużyć czas odpadnięcia kikuta i działa niekorzystnie na skórę maluszka. Pamiętajmy, aby górny brzeg pieluszki nie przykrywał i nie drażnił kikuta pępowiny.
Ważne, aby do kikuta docierało powietrze. Dlatego poza stosowaniem specjalnych pieluszek lub zawijaniem tradycyjnych, warto zwrócić uwagę na ubranka noworodka. Powinny być wykonane z naturalnych tkanin, przewiewne. Nie powinno się ubierać dziecka w zbyt wiele warstw. Unikać należy polaru i poliestru, szczególnie blisko ciała noworodka.
Przeczytaj: Jak sobie radzić z czkawką u noworodka?
Niepokojące objawy związane z kikutem pępowiny
Przy występowaniu niepokojących objawów należy zgłosić się na kontrolę do lekarza. Do takich dolegliwości należą:
- krwawienie z kikuta,
- widoczna ropa u nasady kikuta,
- zaczerwienienie wokół pępka,
- obrzęk,
- rozrost tkanki przy podstawie kikuta,
- wyciekanie z pępka płynu,
- nieprzyjemny zapach pochodzący z kikuta,
- brak odpadnięcia kikuta pępowiny po 15 dniach.
Co robić, gdy kikut pępowiny krwawi?
W sytuacji krwawienia z kikuta pępowiny powinniśmy udać się do lekarza. Lekarz przy badaniu stwierdzi, czy doszło do zapalenia okołopępkowego i zleci odpowiednie leczenie.
Kikut pępowiny brzydko pachnie, co robić?
Brzydki zapach, którego źródłem jest kikut pępowiny najczęściej jest związany ze stanem zapalnym toczącym się w jego obrębie. Często nieprzyjemnemu zapachowi towarzyszą zaczerwienienie, obrzęk i wydobywanie się ropy z kikuta. Obserwując takie objawy u maluszka należy udać się do lekarza.
Dlaczego kikut pępowiny nie chce odpaść?
U większości noworodków kikut odpada samoistnie od 5 do 15 dni po narodzinach. Zdarza się, że kikut nie odpada dłużej. Taki stan stanowi wskazanie do oceny lekarskiej. Nie zawsze oznacza to patologię. Wśród przyczyn późniejszego odpadnięcia kikuta są:
- poród przedwczesny,
- niska masa urodzeniowa,
- stosowanie nieodpowiednich środków np. z alkoholem etylowym do pielęgnacji kikuta,
- zaburzenia funkcji leukocytów,
- przetrwały moczownik (przewód łączący pęcherz moczowy noworodka z pępkiem).
Jak powinien wyglądać pępek po odpadnięciu kikuta?
Po odpadnięciu kikuta pępek niemowlaka jest nieznacznie zaczerwieniony. Początkowo pępek może nie być całkiem suchy u może wydobywać się z niego wydzielina. Dno pępka może pozostawać wilgotne lub różowe jeszcze przez kilka dni.
Wydzielina z pępka po odpadnięciu kikuta – co oznacza?
Po odpadnięciu kikuta pępowiny przez kilka dni może występować lekkie krwawienie. Jeżeli krwawienie jest obfite lub wydziela się z miejsca odpadnięcia kikuta ropna wydzielina należy zwrócić się do lekarza celem dalszej diagnostyki. Wraz z upływem czasu, po tygodniu lub dwóch pępek noworodka przybiera prawidłowy wygląd i barwę (zbliżony do pępka dorosłej osoby, ale nieco bardziej wypukły).
Bibliografia:
A. Dobrzańska, P. Socha, Ł. Obrycki – Pediatria w praktyce lekarza POZ, Medi Press, 2022